بررسی موانع بکارگیری سیستم بهایابی بر مبنای فعالیت زمانگراTDABC در شرکت پاالیشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند حسین رفیعی دکتر مجید زنجیر دار چکیده توجه به عامل برنامه ريزي و تعيين اهداف سازمان بدون توجه به عامل بها يابي عمال امري ناممكن مي باشد. ميزان دسترسي به اهداف و برنامه هاي سازمان و فرآيندهاي آن به تنهايي گوياي عملكرد بهره وري سازمان ها نمي باشد. سامانه بهايابي برمبناي فعاليت زمان گرا فرآيند بهايابي است براي تخصيص هزينه هاي منابع به طور مستقيم به محصوالت و خدمات. هدف از پژوهش حاضر بررسي موانع بكارگيري سامانه بهايابي برمبناي فعاليت زمان گرا در شرکت پااليگاه نفت امام خميني )ره( شازند مي باشد. به اين منظور اطالعات شرکت مذکوربراي سال مالي 23 بكار گرفته شده است. اطالعات مورد نياز به وسيله پرسشنامه طيف ليكرت جمع آوري گرديده است. فرضيه هاي پژوهش با استفاده از آزمون هاي t تک متغيره براي رد يا تأييد آنها و آزمون فريدمن براي رتبه بندي آنها مورد واکاوي قرار گرفته است. يافته هاي پژوهش بيانگر آن است که تمام فرضيه ها شامل نبود فرهنگ الزم در مديران آشنا نبودن مديران مالي با تكنيک هاي نوين بهايابي نبود زمان سنجي واقعي براي محصوالت نبود سامانه اطالعاتي مناسب پايين آمدن پرداخت حق بهره وري کارکنان ونبود بازارهاي رقابتي براي محصوالت بعنوان موانعي براي استقرار اين سامانه مي باشند و مورد تأييد قرار گرفتند. كلید واژه: بهايابي برمبناي فعاليت زمان گرا زمان سنجي واقعي پرداخت حق بهره وري تكنيک هاي نوين بهايابي کارشناس ارشد حسابداری دانشگاه آزاد اسالمی واحد اراك عضو هیاٴت علمی دانشگاه آزاد اسالمی واحد اراك
مقدمه : رویکرد بهایابی برمبنای فعالیت باعث می شود که شرکت ها بتوانند سامانه های مدیریت هزینه خود را اصالح نمایند نه این که آن را ترك کنند. سامانه بهایابی برمبنای فعالیت زمان گرا توان رقابتی را از طریق انتخاب ترکیبی از تصمیمات قیمت گذاری و تجدید نظر در ترکیب محصوالت تولیدی به شرکت می دهد. به طور کلی سامانه بهایابی برمبنای فعالیت زمان گرا یک سامانه بهایابی برای کمک به مدیریت در جهت برنامه ریزی کنترل قیمت گذاری محصول و تصمیم گیری است. سامانه حسابداری سنتی دیر زمانی است که توان و قابلیت پاسخگویی به نیازهای مدیریت نوین و کمک به حل مسائل را در محیط های سازمانی از دست داده است. آثار ناشی از تغییرات فنآوری جهانی شدن تجارت تشدید رقابت و تغییرات سریع درانتظارت و خواسته های مشتریان و تغییرات ساختاری که در نگرش مدیریت و الگوهای سازمانی پدید آمده در مجموع موجب شده است که دست اندرکاران و صاحبنظران دانش و حرفه حسابداری مدیریت در بخش های مختلف دانشگاهی و حرفه ای با در هم آمیختن جنبه های نظری و کاربردی مفاهیم حسابداری مدیریت به ابداع روشها و تکنیک هایی برای پاسخگویی به نیازهای جدید سازمان ها و مدیران بپردازند و به حل مسائل سازمانی کمک نمایند. ( پورجهانگیری رامین 83 ص ) بنابراین در این تحقیق ما می خواهیم با آزمودن فرضیه هایی که در ادامه قید می گردد به نتایجی دست یابیم که از طریق آن ابتدا موانع و مشکالت اجرای سیستم بهایابی بر مبنای فعالیت زمانگرا TDABCدرشرکت پاالیشگاه نفت امام خمینی )ره(شازند شناسایی شود و سپس مدیریت شرکت مذکور با استفاده از این نتایج اقدامات الزم را در جهت رفع آن موانع انجام دهد. تاریخچه مطالعاتی حدود 83 مقاله و پایان نامه درداخل وخارج ازکشوردرزمینه ABC وTDABC موردآن در ذیل اشاره می نماییم: سی آر گریسو آر اس سال داده اند. به رشته تحریردرآمده است که به اختصاربه دو 8 کپلن در مقاله ای با عنوان پیاده سازی دانش جدید : مورد بهایابی برمبنای فعالیت زمان گرا در به مقاومت های سازمانی در مقابل TDABC پرداخته اند و برخی از راه حل ها را برای این مشکالت ارائه خانم رضوان مرادی درسال 8 پایان نامه خود را با موضوع مطالعه موانع بکارگیری TDABCدر صنایع تولیدی اراك انجام دادند و به این نتیجه رسیدند که نبود فرهنگ الزم در مدیران مانعی برای استقرار این سامانه است و سایر فرضیه های دیگر مورد تأیید قرار نگرفت. بیان مساله با مطالعات کتابخانه ای و پژوهش های انجام شده در شرکت ها مشاهده گردید که با به کارگیری فن آوری های نوین هزینه های غیر مستقیم به نحو چشم گیری افزایش و هزینه های کار مستقیم به شدت کاهش می یابد. چنانچه از تفکر 3 Grass & Koplan 2
8 3 جدید مدیریت موجودی کاال نظیر سیستم به موقع هم استفاده بعمل آید هزینه های نگهداری موجودی کاال هم به گونه قابل توجهی کم می شود و حتی هزینه های مصرف مواد اولیه مستقیم هم پائین می آید.: لیکن با وجود اهمیت موضوع تا کنون آنطور که می بایست تکنیک های نوین بهایابی در ایران جایگاه خود را نیافته است. با این حال یکی از گام های نخست و عمده در راه اجرای تکنیک های جدید بهایابی شناسایی موانع پیاده سازی آن و سپس تالش برای رفع این موانع به منظور هموار نمودن مسیر پیاده سازی این سامانه ها است. از این رو انگیزه شناسایی موانع بکارگیری بهایابی برمبنای فعالیت زمان گرا در ذهن پژوهشگر چنین نقش می بندد که به پژوهشی در این راستا بپردازد و پرسش هایی به صورت زیر مطرح سازد. -آیا نبود فرهنگ الزم در مدیران برای تغییر تکنیک های جدید بهای تمام شده یکی از دالیل عدم بکارگیری سامانه بهایابی برمبنای فعالیت زمان گرا است -آیا آشنا نبودن مدیران مالی با تکنیک های نوین حسابداری بهایابی موجب عدم استقرار TDABC شده است -آیا نبود زمان سنجی واقعی تولید برای هر یک از محصوالت از موانع بکارگیری سامانه TDABC می باشد -آیانبودسامانه اطالعاتی مناسب همراه با افزایش هزینه های آن موجب عدم بکارگیری سامانه TDABC شده است -آیا پایین آمدن پرداخت حق بهره وری کارکنان تولید موجب عدم استقرار TDABC می گردد -آیا نبود بازارهای رقابتی برای محصوالت موجب پایین نیاوردن بهای تمام شده با روش TDABC شده است با توجه به مباحث مطرح شده ضرورت پژوهش هایی که بتواند تأثیر پیاده سازی بهایابی برمبنای فعالیت زمان گرا بر بهبودهای کوتاه مدت و بلند مدت سود و بهره وری را در شرکت پاالیش نفت امام خمینی )ره(شازند بررسی نماید احساس می شود در نتیجه پژوهشگر با توجه به بررسی مقاالت ارائه شده برون کشوری و درون کشوری و مطالعات کتابخانه ای این موضوع را برای تحقیق خود برگزیده است. چارچوب نظری کوپر 3 سامانه بهایابی برمبنای فعالیت زمان گرا نسل دوم سامانه بهایابی برمبنای فعالیت و یکی از مهمترین پدیده های نوین در زمینه حسابداری مدیریت است که موجب ظهور انقالب در زمینه محاسبه بهای تمام شده محصوالت و خدمات شده است. با وجود این که سامانه بهایابی برمبنای فعالیت همچنان و در حال حاضر در شرکت ها و مؤسسات گوناگون در جهان و از جمله در ایران به کار گرفته می شود همچنین دشواری هایی که در پیاده سازی و نگهداری این سامانه وجود دارد تالش می گردد که از کارائی بهنگام بودن و به روز بودن این نو آوری وابزار مدیریت کمتر استفاده گردد. 3 و کپلن از میان سایر اندیشمندان دیگر تأثیر به سزایی درانعکاس نارسایی های سامانه حسابداری مدیریت در ارائه اطالعات دقیق هزینه ها داشته اند. رابطه بین فعالیت ها و هزینه ها در پایان دهه 3 و آغاز دهه به وسیله برخی 4 Just In Time ( JIT ) 5 Time Driven Activity Based Costing ( TDABC ) 6 Activity Based Costing ( ABC ) 7 Cooper 8 Kaplan 3
نویسندگان حسابداری مورد اشاره قرار گرفت. اما توجه جدی محافل دانشگاهی و حرفه ای به این رابطه در دهه 3 بیشتر جلب گردید. این توجه براثر پیدایش سه عامل اصلی بود. عامل اول تغییرهای نوینی بود که در دنیا برای معرفی تکنولوژی های مدرن سامانه های اطالعاتی هوشمند خبره و قابل انعطاف و مکانیزم های تولیدی جدید در کشورهای مختلف به ویژه در ژاپن رخ داده بود. عامل دوم این بود که در دهه 3 فلسفه فکری بسیاری از مدیران شرکت ها به ویژه مدیران شرکت های بزرگ دستخوش تغییرات عمده ای گردید و عالوه بر سودآوری رقابت در سطح جهانی افزایش رضایت مشتریان در سطح بین المللی تاکید بر کنترل کیفیت محصوالت و کاهش هزینه ها نیز جزء اهداف اولیه و اصلی مدیران قرار گرفت. عامل سوم این بود که عده ای ازنویسندگان حسابداری به طور جدی و گسترده به تشریح فضای جدید تولید نقش های گوناگون تکنولوژی و دیدگاه های جدید مدیران پرداختند.) نمازی 833 ص 8 ( کپلن و اندرسون در سال اقدام به ذکر مشکالت سامانه متداول ABC کرده و نسل دوم آن را تحت عنوان سامانه بهایابی بر مبنای فعالیت زمان گرا معرفی کرده اند و آن را در کتاب اخیر خود در سال جزئیات بیشتر تشریح کرده اند. رویکرد TDABC دشواری های ABC تحت همین عنوان با را رفع می کند. این سامانه در حسابداری برای تعیین مبلغ دقیق بهای تمام شده محصوالت و خدمات و دسترسی به مبلغ سود واقعی شرکت ها به کار برده می شود. اما کاربرد وسیع آن در زمینه مدیریت برمبنای فعالیت به ویژه در زمینه مدیریت کنترل هزینه افزایش رضایت مشتریان مدیریت فنآوری و تعیین میزان بهینه محصوالت و خدماتی است که شرکت ها مبادرت به تولید آن ها می کنند. با طراحی و پیاده سازی سامانه TDABC هزینه ها به شکل بهتری کنترل می شود مشتریان جدید جذب و مشتریان قبلی حفظ می گردد امکان بودجه ریزی ظرفیت منبع براساس مقادیر سفارش پیش بینی می شود همچنین اطالعات مربوط تری برای تصمیم گیری مدیران تهیه میگردد. اما پذیرش هر سامانه جدید و استقرار آن در مؤسسات و شرکت ها با موانع و مشکالتی روبرو است. بنابراین پژوهشگردر این پژوهش تالش دارد این موانع را بررسی نموده و به معرفی سامانه های جدید بهایابی از جمله بهایابی برمبنای فعالیت زمان گرا به عنوان ابزاری مؤثر در برنامه ریزی کنترل هزینه ارزیابی عملکرد و تصمیم گیری بپردازد. اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق در دنیای امروز مفهوم بازار محدود به یک منطقه خاص نیست و جهانی محسوب می شود. رقابت سنگین بین المللی شرکت ها را وادار می سازد که محصوالت و خدمات خود را با کیفیت عالی به بازار عرضه کنند. ترتیبات اقتصادی جدید و موافقتنامه های تجاری مطرح شده در دنیا مثل جامعه اقتصادی اروپا و سازمان تجارت جهانی نیز می تواند موجب تغییرات عمده ای در تجارت بین الملل بشود این تحوالت موجب شده است شرکتهایی که توان هم آهنگ کردن عملیات خود را با شرایط جدید داشته اند به صورت شرکتهای موفق جهانی درآیند و شرکتهایی که چنین توانی را Anderson 0 Activity Based Management (ABM ) EC 2 WTO 4
نداشته اند از بازار رقابت خارج شوند. از سوی دیگر همان طور که رقابت جهانی در تمامی صنایع در حال افزایش است واحدهای انتفاعی نیاز دارند که بطور مستمر بهره وری را افزایش دهند تا بتوانند قیمتهای قابل رقابتی را برای محصوالت و خدمات خود تعیین کنند. )شباهنگ 833 ) ص 8 - همچنین شرکتها به سوی چند محصولی شدن گام برداشته اند و از سویی پیچیدگی محصولشان بیشتر شده و از لحاظ نیاز به پشتیبانی های تولید متفاوت هستند و هزینه دستمزد کم اهمیت ترین جزء هزینه های تولید محسوب شده و در مقابل هزینه های سربار سهم باالیی را از هزینه های تولید به خود اختصاص داده اند. )همان منبع ص -8 ) رویکرد بهایابی برمبنای فعالیت باعث می شود که شرکت ها بتوانند سامانه های مدیریت هزینه خود را اصالح نمایند نه این که آن را ترك کنند. مدیران نیز اطالعات هزینه ای و سودآوری دقیق دریافت می کنند و در نتیجه می توانند اولویت های مربوط به بهبود فرآیند ها منطقی ساختن ترکیب و تنوع محصول قیمت گذاری سفارشات مشتری و مدیریت روابط مشتریان را به شکلی که برای هر دو طرف سودمند باشد تعیین نماید. ( نمازی 833 ص )3 سامانه بهایابی برمبنای فعالیت زمان گرا چنین توان رقابتی را از طریق انتخاب ترکیبی از تصمیمات قیمت گذاری و تجدید نظر در ترکیب محصوالت تولیدی به شرکت می دهد. همچنین این مدل یکی از ابزارهای مدیریت است که به کمک آن اطالعات دقیق تری تهیه می گردد که موجب کارایی بیشتر عملیات و نیز رهبری و کنترل بهتر عملیات واحد انتفاعی می شود. فلسفه نوین مدیران به غیر از رقابت با سایر شرکتها جلب رضایت مشتریان نیز می باشد. جلب رضایت مشتریان صرفه جویی در هزینه ها و ایجاد درآمد بیشتری را برای سازمان ها به همراه دارد. به این منظور باید به دو عامل توجه کرد : افزایش کیفیت محصول ) ) تولیدات انعطاف پذیر به صورتی که منطبق با سلیقه های گوناگون و متنوع مشتریان باشد. برای دسترسی به این موارد سامانه TDABC که امکان جذب داده های نظام مدیریت ارتباط با مشتری را دارد با در نظر گرفتن این گونه هزینه ها موجب جلب رضایت مشتریان قدیم و جذب مشتریان جدید می گردد. ( نمازی 833 ) بسیاری از شرکتها از طریق فرآیند ادغام و تملک شرکتهای دیگر دامنه کار خود را وسعت می بخشند مدل TDABC یک خریدار بالقوه را قادر می سازد که فرصت های سود آور را پیش از تحصیل شرکت شناسایی کند.) همان منبع ) 3 8 رویکرد مدیریت ناب که اصول راهبردی اش حذف ضایعات است همانند رویکرد TDABC در پی شناسایی ناکارایی های فرآیند است. ضایعات در اینجا به معنای هر فعالیت غیر الزم و یا هر چیزی که منابع مازاد مصرف کند می باشد. مدل TDABC مدیریت ناب را به وسیله محاسبه هزینه های کل فرآیند گسترش می دهد. حذف علت های ریشه ای ضایعات هزینه ها را کاهش کیفیت را بهبود و فرآیند ها را سریع تر و پاسخگو تر می کند. وقتی توسط مدل TDABC گامهای فرآیند به صورت ارزش افزوده یا بدون ارزش افزوده طبقه بندی گردد در نتیجه هزینه وابسته به گام های بدون ارزش افزوده هدفی برای مدیریت ناب و شیوه های بهبود فرآیند می شوند. بدون دریافت راهنمایی از یک مدل دقیق هزینه گروه های مدیریت ناب ممکن است روی فرآیند هایی که بهبودآنها کمک زیادی به کاهش هزینه ها نمی کنند متمرکز شوند. با لحاظ نمودن داده های واقعی تراکنش مدل TDABC استفاده از 3 Lean Management 5
ظرفیت منابع را برای همه فرآیندها و دایره ها محاسبه می کند و در نتیجه منبع اضافی ضایعات : یعنی عرضه یکنواخت منابع مازاد بر نیازهای واقعی را نیز فاش می سازد. )همان منبع ص ) همچنین شرکتها فقط در محدوده مرزهای سازمانی فرآیندهای خود را بهینه نمی نمایند بلکه تالش می کنند فرآیند ها را با اشخاص خارج سازمان پرونده مشتریان و عرضه کنندگان بهینه و روان سازند. سامانه TDABC به وسیله اندازه گیری هزینه روابط با مشتریان و عرضه کنندگان معموال عدم کارایی میان شرکت و زنجیره عرضه را روشن می کند و اقداماتی را دنبال می کند که به طور قابل مالحظه ای فرآیند ها را بهبود بخشیده و از این رو سود را افزایش می دهد.) نمازی 833 ) ص در پژوهش حاضر تالش شده موانع اجرا و پیاده سازی فرآیند بهایابی برمبنای فعالیت زمان گرا درشرکت پاالپشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند شناسایی گردد. امید می رود در صورت شناخت موانع استقرار این سامانه گامی برای رفع آن ها برداشته شود و زمینه های الزم برای پیاده سازی و اجرای این سامانه فراهم گردد تا از این راستا بتوان رشد اقتصادی شرکت مذکور و به تبع آن رشد اقتصادی کشور را به بیشینه رساند. اهداف تحقیق 8 هدف اصلی از پژوهش حاضر مطالعه موانع بکارگیری TDABC درشرکت مذکور است. عالوه بر این هدف های دیگری نیز قابل تصور است که از نظر این پژوهش دارای جنبه بعدی است : -شناسایی و تشخیص فعالیت های دارای ارزش افزوده از فعالیت های فاقد ارزش افزوده. -بررسی زمینه الزم برای محاسبه بهای تمام شده واقعی محصوالت. -آشنا نمودن مدیران مالی با فواید سامانه های نوین بهایابی. -بررسی افزایش بهره وری در شرکت با اجرای این روش بهایابی. حدودمطالعاتی قلمرو موضوعی : بررسی موانع بکارگیری TDABC درشرکت پاالپشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند می باشد. قلمرو زمانی : دامنه و قلمرو زمانی این پژوهش و مراحل مطالعات مقدماتی و جمع آوری منابع مطالعاتی الزم از تابستان آغاز وتازمستان سال مذکور ادامه داشته است. قلمرو مکانی : قلمرو مکانی تحقیق شامل شرکت پاالیشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند می باشد که به عنوان جامعه آماری برگزیده شده است. روش تحقیق تحقیق فرآیندی است که از طریق آن می توان درباره " ناشناخته" به جستجو پرداخت و نسبت به آن شناخت الزم را کسب کرد. در این فرآیند از چگونگی گردآوری شواهد و تبدیل آنها به یافته ها تحت عنوان "روش شناسی" یاد می شود )خاکی 833 (. بنابراین با توجه به توضیحات فوق: روش این تحقیق از نظر ماهیت و محتوایی به صورت پیمایشی و از نظر هدف کاربردی می باشد. انجام پژوهش در چارچوب استدالالت قیاسی استقرایی انجام گرفته است. به این معنی که مبانی نظری و پیشینه پژوهش از طریق 6
ن- دومین همایش ملی رویکردی بر حسابداری مدیریت و اقتصاد کتابخانه ای مروری بر مقاالت کتاب ها و سایت ها به صورت قیاسی و گرد آوری اطالعات برای تأیید یا رد فرضیات به صورت استقرایی انجام می گیرد. مدل مفهومی تحقیق نبود فرهنگ الزم در مدیران نبود سامانه اطالعاتی مناسب همراه باافزایش هزینه های آن آشنا نبودن مدیران مالی با TDABC بهایابی بر مبنای فعالیت زمانگرا پایین آمدن پرداخت حق بهره وری کارکنان TDABC نبودن زمان سنجی واقعی برای هریک از محصوالت نبود بازارهای رقابتی برای کاهش بهای تمام شده متغیرهای تحقیق الف-متغیر وابسته: بهایابی بر مبنای فعالیت زمانگرا TDABC - ب-متغیر های عملیاتی پژوهش: -نبود فرهنگ الزم در مدیران شخصیت - نگرش 8 - - دانش - - عقاید - 2 -آشنا نبودن مدیران مالی با TDABC - دوره های آموزشی 8 - - آشنایی - - - توجیه بودن - 3 -نبود زمان سنجی واقعی برای هر یک از محصوالت -8- زمان سنجی - شناخت 4-8- انحرافات زمان تولید 8-8 - مقاومت سازمانی بود سامانه اطالعاتی مناسب همراه با افزایش هزینه های آن -- سامانه اطالعاتی -- هزینه -8 - آشنایی با فن آوری روز 7
5 -پایین آمدن پرداخت حق بهره وری کارکنان -- حق بهره وری -- ساعات کارکرد -8 - اعتصابات کارگری 6 -نبود بازارهای رقابتی برای کاهش بهای تمام شده -3- بازارهای رقابتی فرضیه های تحقیق -3- محصوالت وارداتی 3-8 - شخصیت مدیران 3- - تفکر رقابتی بر اساس پرسش های پژوهشگر فرضیه های زیر تدوین یافته است : فرضیه اول : نبود فرهنگ الزم در مدیران برای تغییر تکنیک های جدید بهای تمام شده باعث عدم بکارگیری سامانه بهایابی برمبنای فعالیت زمان گرا درشرکت پاالپشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند است. فرضیه دوم : آشنا نبودن مدیران مالی شرکت پاالپشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند با تکنیک های نوین حسابداری بهایابی موجب عدم استقرار TDABC شده است. فرضیه سوم : نبود زمان سنجی واقعی برای هر یک از محصوالت درشرکت پاالپشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند از موانع بکارگیری سامانه TDABC می باشد. فرضیه چهارم : نبود سامانه اطالعاتی مناسب همراه با افزایش هزینه های آن درشرکت پاالپشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند موجب عدم بکارگیری سامانه TDABC شده است. فرضیه پنجم : پایین آمدن پرداخت حق بهره وری کارکنان بخش تولید شرکت پاالپشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند موجب عدم استقرار TDABC می گردد. فرضیه ششم : نبود بازارهای رقابتی برای محصوالت درشرکت پاالپشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند موجب پایین نیاوردن بهای تمام شده با روش TDABC شده است. روش گردآوری داده ها روش گردآوری داده ها و تجزیه و تحلیل آنها در این پژوهش در دو بعد بررسی مبانی نظری و ادبیات موضوع و شناخت وضعیت عبارتند از: الف: مطالعات کتابخانه ای :برای گردآوری اطالعات در زمینه ی مبانی نظری و ادبیات موضوع از منابع کتابخانه ای مقاالت کتابها و قوانین مرتبط و شبکه ی جهانی اینترنت استفاده خواهد شد. ب: استفاده از پرسشنامه : به منظور جمع آوری داده ها و اطالعات برای تجزیه و تحلیل نیز از پرسشنامه استفاده خواهد شد. که شامل قسمت مجزا می باشد بخش اول شامل پرسشهای عمومی در ارتباط با فرد پاسخ دهنده و بخش دوم شامل پرسشهای تخصصی برای آزمون فرضیات مطرح می گردد. به اعتقاد دواس( ( 376 به ازای هر متغیر تا متغیر شناسایى شده است حداقل مذکور توزیع می گردد. پرسشنامه باید توزیع شود.با توجه به اینکه در پژوهش حاضر پرسشنامه مورد نیاز است که براى اطمینان بیشتر پرسشنامه در بین افراد 8
ابزارهای گرد آوری داده ها ابزار گردآوری منابع کتابخانه ای مقاالت کتابها و قوانین مرتبط و شبکه ی جهانی اینترنت و پرسشنامه در طیف پنج گزینه ای لیکرت می باشد. با توجه به اینکه دراین مقیاس اندازه گیری پاسخ ها به صورت کیفی )خیلی کم کم متوسط زیاد خیلی زیاد ) بوده بنابراین برای تبدیل آنها به پاسخ های کم ی برای هر کدام از گزینه ها ضریب ( -( نسبت داده شده است. ضمنا پرسش الی مربوط به فرضیه اول وپرسش الی 3 مربوط به فرضیه دوم وپرسش الی مربوط به فرضیه سوم وپرسش الی الی مربوط به فرضیه ششم می باشد. جامعه آماری وحجم نمونه تحقیق مربوط به فرضیه چهارم و پرسش الی 3 مربوط به فرضیه پنجم و پرسش جامعه آماری و حجم نمونه پژوهش با توجه به موضوع و اهداف پژوهش شامل مدیرعامل اعضای هیات مدیره مدیران بخشهای مختلف مالی کارشناسان و کارکنان بخشهای مالی مدیران و کارکنان بخشهای تولیدی و...سال شرکت پاالیشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند می باشند. 4 روایی پرسشنامه در 8 پرسشنامه تهیه شده بین صاحب نظران و اندیشمندان ذیصالح و خبره توزیع گردید و پس از گردآوری نظریات آنان با کمک استادان راهنما و مشاور پرسشنامه نهایی تهیه گردید. 5 پایایی پرسشنامه برای سنجش پایایی پرسشنامه ازروش آلفا کرونباخ استفاده شده است.چون مقدار محاسبه شده برابر با /3 بیشتر می باشد بنابراین پایایی پرسشنامه مورد تأیید قرار گرفت. تحلیل توصیفی داده ها / از در بخش آمار توصیفی تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از شاخصهای مرکزی همچون میانگین و میانه و 3 چولگی شاخصهای پراکندگی انحراف معیار درمقاله صرف نظرمی نماییم. و کشیدگی 3 انجام پذیرفته است که از ترسیم آمار توصیفی 4 Validity 5 Reliability 6 Std Deviation 7 Skewers 8 kurtosis
تحلیل استنباطی داده ها آزمون فرضیه های پژوهش آزمون کولوموگروف اسمیرونوف: جهت تایید نرمال بودن داده ها از این آزمون استفاده شده است. فرضیات فرضیه اول فرضیه دوم فرضیه سوم فرضیه چهارم فرضیه پنجم فرضیه ششم نتایج آزمون کولوموگروف اسمیرونوف تعداد آماره کلموگروف - اسمیرنف / سطح معنا داری /33 / / 3 / /3 /3 / / /8 / /3 مقادیر سطح معناداری برای متغیرتأثیرپذیر در کلیه فرضیات بیشتر از / است یعنی فرض صفر در سطح درصد اطمینان رد نمی شود. پس توزیع داده ها برای متغیر پژوهش نرمال است آزمون فرضیه ها ( آزمون t تک متغیره ) برای آزمون فرضیه ها از آماره t تک متغیره به شرح زیر استفاده می گردد. آماره آزمون : آماره آزمون فرض آماری میانگین یک جامعه یا -T: test میزان خطا = % H نحوه داوری اگر sig محاسبه شده از سطح معنی دار % بزرگتر باشد رد می شود و H 0 محاسبه شده از سطح معنی دار % کمتر باشد به احتمال % 0 H رد می شود و را با احتمال % می پذیریم واگر sig H را می پذیریم. آزمون فرضیه ( آزمون t تک متغیره ) "نبود فرهنگ الزم در مدیران برای تغییر تکنیک های جدید بهای تمام شده باعث عدم بکارگیری سامانه بهایابی برمبنای فعالیت زمان گرا درشرکت پاالپشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند است." : H0 نبود فرهنگ الزم در مدیران برای تغییر تکنیک های جدید بهای تمام شده یکی از دالیل عدم بکارگیری سامانه بهایابی برمبنای فعالیت زمان گرا نیست.
: H نبود فرهنگ الزم در مدیران برای تغییر تکنیک های جدید بهای تمام شده یکی از دالیل عدم بکارگیری سامانه بهایابی برمبنای فعالیت زمان گرا است. آماره آزمون دارای توزیع t )تقریبا نرمال برای این داده ها( است و مقدار آن به صورت زیر محاسبه می گردد. فرضیه فرضیه اول نحوه داوری: چون تعداد میانگین نتایج آزمون t تک متغیره فرضیه انحراف معیار مقدار t درجه آزادی سطح معناداری P-Valueیا Sig / / 3 / 8 sig بدست آمده از مقدار /=α کمتر است بنابراین فرض صفر رد و فرض مقابل یا فرض یک پذیرفته می 8 / شود. به سخن دیگر به احتمال درصد نبود فرهنگ الزم در مدیران برای تغییر تکنیک های جدید بهای تمام شده یکی از دالیل عدم بکارگیری سامانه بهایابی برمبنای فعالیت زمان گرا می باشد. با توجه به مراحل قبل )تعیین توزیع آماری( و همچنین میزان خطای قابل قبول و در نتیجه میزان اطمینان ناحیه رد و یا عدم رد فرض صفر تعیین می گردد. میزان اطمینان درصد در نظر گرفته شده است. )شکل زیر( مقدار آماره آزمون در سطح اطمینان % 55 از آنجایی که مقدار آماره آزمون برابر با 0 3 است پس در ناحیه رد فرض صفر قرار می گیرد و فرض صفر رد میشود. بنابراین نبود فرهنگ الزم در مدیران برای تغییر تکنیک های جدید بهای تمام شده یکی از دالیل عدم بکارگیری سامانه بهایابی برمبنای فعالیت زمان گرا درشرکت پاالپشگاه نفت امام خمینی شازند است. 6/56 رد /6 - عدم رد H 0 /6 H 0 رد H 0 )ره(
فرضیه فرضیه اول فرضیه دوم فرضیه سوم فرضیه چهارم فرضیه پنجم فرضیه ششم تعداد میانگین نتایج آزمون t تک متغیره تمام فرضیات انحراف معیار مقدار t درجه آزادی سطح معناداری P-Valueیا Sig / / / / / / / 3 / /3 / 8 / /8 / 8 / 3 / / / / 8 / 8 / 8 /3 8 / 8 /8 8 / چون sig بدست آمده درتمام فرضیات از مقدار /=α کمتر است و از آنجایی که مقدار آماره آزمون t در ناحیه رد فرض صفر قرار می گیرد بنابراین فرض صفر رد و فرض مقابل یا فرض یک پذیرفته می شود. به سخن دیگر به احتمال درصد تمام فرضیات دالیل عدم بکارگیری سامانه بهایابی برمبنای فعالیت زمان گرا در شرکت مذکورمی باشد. آزمون فریدمن از آزمون فریدمن برای رتبه بندی میزان تاثیر عوامل استفاده شده است.. عوامل اول دوم سوم چهارم پنجم ششم میانگین رتبه ای فرضیات میانگین رتبه / رتبه فرضیات 8 3 / / 3 / / 38 8 /83 نتایج آزمون فریدمن / / ناحیه رد و قبول فرض صفر به صورت زیر است : آماره آزمون تعداد مقدار کای - دو درجه آزادی سطح معناداری 2
آماره آزمون فریدمن در سطح % عدم رد H 0 H 0 رد 2 5 / 07,0 / 5 بنابراین فرض صفر در سطح اطمینان % رد می شود زیرا مقدار آماره کای - دو برابر با 0 بدست آمده است که در ناحیه رد فرض صفر قرار دارد. یعنی میزان تاثیر عوامل مختلف متفاوت است. نبود سامانه اطالعاتی مناسب همراه با افزایش هزینه های آن درشرکت پاالپشگاه نفت امام خمینی )ره( مهمترین دلیل عدم بکارگیری سامانه بهایابی برمبنای فعالیت زمان گرا است. سایر عوامل در رتبه های بعدی هستند. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها فرضیه 8 3 عنوان فرضیه نبود فرهنگ الزم در مدیران برای تغییر تکنیکهای جدید بهای تمام شده یکی ازدالیل عدم بکارگیری سامانه بهایابی برمبنای فعالیت زمانگرا درشرکت پاالپشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند است. آشنا نبودن مدیران مالی با تکنیک های نوین حسابداری بهایابی موجب عدم استقرار TDABC درشرکت پاالپشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند شده است. نبود زمان سنجی واقعی برای تولید هر یک از محصوالت از موانع بکارگیری سامانه TDABC پاالپشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند می باشد. درشرکت نبود سامانه اطالعاتی مناسب همراه با افزایش هزینه های آن موجب عدم بکارگیری سامانه TDABC درشرکت پاالپشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند شده است. پایین آمدن پرداخت حق بهره وری کارکنان تولید موجب عدم استقرار TDABC درشرکت پاالپشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند می گردد. نبود بازارهای رقابتی برای محصوالت موجب پایین نیاوردن بهای تمام شده با روش TDABC درشرکت پاالپشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند شده است. نتایج آزمون تأیید H تأیید H تأیید H تأیید H تأیید H تأیید H نتیجه گیری کلی تحقیق مطابق نتایج حاصل از آزمون فرضیات و همچنین با توجه به تحلیلهای انجام شده در آزمون فرضیات اینگونه می توان نتیجه گیری نمود که همه عوامل مطرح شده درفرضیات مذکور باعث عدم بکارگیری سیستم بهایابی بر مبنای فعالیت زمانگرا TDABC در شرکت پاالیشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند شده است. 3
پیشنهادهای تحقیق پیشنهاد حاصل از این پژوهش را میتوان به صورت زیر ارائه کرد: پیشنهاد مبتنی بر یافتههای تحقیق با توجه به نتایج فرضیات نبود فرهنگ الزم در مدیران برای تغییر تکنیکهای جدید بهای تمام شده آشنا نبودن مدیران مالی با تکنیک های نوین حسابداری بهایابی نبود زمان سنجی واقعی برای تولید هر یک از محصوالت نبود سامانه اطالعاتی مناسب همراه با افزایش هزینه های آن پایین آمدن پرداخت حق بهره وری کارکنان تولید و نبود بازارهای رقابتی برای محصوالت ازمهمترین دالیل عدم بکارگیری سامانه بهایابی برمبنای فعالیت زمانگرا درشرکت پاالپشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند است. ذل ا پیشنهاد می شود که شرکت جهت شناسایی ظرفیت های کارخانه و بهره وری بیشتر در کارخانه و اتخاذ تصمیم گیری های صحیح مدیریتی سیستم TDABC را در شرکت اجرا نموده و از نتایج آن در تصمیم گیری های خود استفاده نماید.برای این منظور مدیریت در جهت رفع عوامل ایجاد کننده عدم بکارگیری سامانه بهایابی برمبنای فعالیت زمانگرا کوشا باشند. بنابراین با توجه به اینکه که همه عوامل مطرح شده درفرضیات مذکور باعث عدم بکارگیری سیستم بهایابی بر مبنای فعالیت زمانگرا TDABC در شرکت پاالیشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند شده است به هیات مدیره مدیران ارشد مالی وتولیدی شرکت پاالیشگاه نفت امام خمینی )ره( پیشنهاد می شود که نگرش خود را در مورد سامانه های جدید بهایابی بخصوص TDABC تغییر داده و سطح دانش خود را درجهت پیاده سازی این سیستم باال ببرند. و در نهایت با توجه به اینکه نبود سامانه اطالعاتی مناسب همراه با افزایش هزینه های آن درشرکت پاالپشگاه نفت امام خمینی )ره( مهمترین دلیل عدم بکارگیری سامانه بهایابی برمبنای فعالیت زمان گرا است به مدیران پیشنهاد می شود به این عامل بیش از سایر عوامل توجه کنند. پیشنهاد برای پژوهش های آتی بررسی موانع پیاده سازی سامانه TDABCدر صنایع دیگر پرسشهای در نظر گرفته برای این پژوهش به صورت زیر می باشد: موانع پیاده سازی سامانه TDABCدر صنعت خودرو و قطعات کدامند موانع پیاده سازی سامانه TDABCدر صنعت پتروشیمی کدامند بررسی موانع به کارگیری این سامانه در موسسات دولتی غیردولتی وابسته به دولت شرکت های خدماتی پرسشهای در نظر گرفته برای این پژوهش به صورت زیر می باشد: (موانع پیاده سازی سامانه TDABC در موسسات دولتی کدامند (موانع پیاده سازی سامانه TDABC در موسسات غیردولتی وابسته به دولت کدامند 8 (موانع پیاده سازی سامانه TDABC در شرکت های خدماتی کدامند 4
محدودیت های تحقیق در فرآیند انجام یک پژوهش علمی ممکن است مجموعه شرایط و مواردی وجود داشته باشد که خارج از کنترل پژوهشگر باشد. پژوهش حاضر نیز از این قاعده مستثنی نبوده و محدودیت های حاکم بر پژوهش به شرح زیر می باشد : -آشنایی ودانش کافی با سیستم بهایابی بر مبنای فعالیت زمانگرا TDABC دربین مدیران وکارکنان بخش تولیدپایین بود. -با توجه به اینکه شرکت پاالیشگاه نفت امام خمینی )ره( شازند تاکنون به بخش خصوصی واگذارنگردیده وجنبه دولتی دارد لذا پیاده سازی سیستم بهایابی بر مبنای فعالیت زمانگرا TDABC دربین مدیران ارشد پاالیشگاه از اهمیت چندانی برخوردار نمی باشد. 5
منابع: "مطالعه امکان سنجی استقرار ABC در یکی از شرکتهای پتروشیمی" پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده مدیریت پورجهانگیری ر 83 دانشگاه آزاد اسالمی "مدیریت برمبنای فعالیت " نشریه صنعت الستیک ایران شماره ص 3 "مدیریت بهره وری" مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسالمی چاپ چهاردهم صص 8- "بهایابی برمبنای فعالیت مدیریت برمبنای فعالیت" انتشارات ترمه جلد اول چاپ دوم "عوامل مؤثر در میزان بهره وری و رشد آن" مجله کنترل کیفیت شماره 8 ص 3 "حسابداری مدیریت" مرکزمطالعات سازمان حسابرسی جلد اول چاپ چهاردهم TDABC" راهی ساده تر و قوی تر به سمت سودآوری بیشتر" انتشارات زر جلد اول چاپ اول "بهره وری مؤسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی" چاپ پنجم ص 3 پورموسی ع. ا 833 خاکی غ. ر 83 رهنمای رودپشتی ف 833 ساعی م 833 شباهنگ ر 833 نمازی م 833 ابطحی س.ح وبهرام کاظمی 838 "بهره وری و راهکارهای بهبود آن" مجله راهبرد یاس شماره ص اسدی ع 833 اسالمی کرم شاهلو و 833 "مربع بهره وری و مدیریت بهبود بهره وری" مجله کنترل کیفیت شماره 83 ص 8 "بهره وری منابع انسانی و رابطه آن با ارزش بازار شرکت" مجله مدیریت بازرگانی شماره 8 ص 8 اعتمادی ح 833 مرادی ر 8 اسالمی اراك " مطالعه موانع بکارگیری TDABC در صنایع تولیدی اراک" پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده مدیریت دانشگاه آزاد "تحلیلی برهزینه یابی کیفیت در مدیریت زنجیره عرضه" مجله بررسیهای بازرگانی شماره 83 صص - "عوامل مؤثر در میزان بهره وری و رشد آن" مجله کنترل کیفیت شماره 8 ص 3 میزگرد هزینه یابی برمبنای فعالیت" مجله حسابرس شماره 8 ص "اولویت بندی عوامل سازمانی مؤثر در ارتقای بهره وری نیروی انسانی در صنایع کوچک" مجله بررسی های "کاربرد روش ABC در بودجه ریزی برمبنای عملکرد در سازمان های دولتی مجله حسابدار" سال شماره 3 زنجیردار م 833 ساعی م 833 سنگتراش ع 833 انصاری رنانی ق 833 بازرگانی شماره 8 ص ایدی م 833 ص منابع التین: Anderson, R,( 77), Should more distributors and would sealers practice, their ABC? Acron. Cooper, R and Kaplan, R. S,(88), Measure cost right : Make the right decisions, Harvard Business Review, 88 pp 6-03 Cooper, R,(8), The Rise of Activity Based Costing, Cost Management, 8, pp 38-4 O Guin, M,(0), Focus the factory with activity based costing, Management Accounting. Norkiewicz, A,(4), Nine steps to implementing ABC, Management Accounting. Bescos, P. L, and Mendoza, C,(5), ABC in France, Management Accounting, 5, pp 33-4 Bruggman, W,(2008), From ABC to Time driven ABC an instructional case, Accounting Education. Kaplan, R. S and Anderson, R, (2004), Time driven activity based costing, Harvard Business Review. Kaplan, R. S, Kemps L. L. C,(2005), Introducing Time driven activity based costing, Harvard Business Review. 0Bruggman, W,(2005), Modeling Logistics Costs Using Time driven ABC, Accounting Education 2005, pp 4-58 6